حتماً این اصطلاح را زیاد در معاشرت با دیگران شنیده ایم که "فلانی کیفش کوک است". کوک بودن و کوک کردن در هر وسیله ی به معنی تنظیم بودن و در بهترین شرایط قرار گرفتن است. کوک کردن پیانو هم از این قاعده مستثنی نیست. کوک کردن پیانو در واقع برگرداندن هر یک از نت های ساز به اوج استاندارد آن است که موجب می شود صدای پیانو هارمونیک، موسیقیایی و دلپذیر گردد.
کوک کردن پیانو از طریق ابزار ساده ای که پین های داخل صفحه چدن را اندکی سفت یا شُل می کند و باعث تغییر کشش سیم ها می شود انجام می گردد.
در پیانوهای مدرن 88 نت از پایین ترین نت تا بالاترین نت وجود دارد. پایین ترین نت های باس تنها یک سیم به ازای هر نت دارند. نت های بالاتر باس دو سیم به ازای هر نت و نت های میانی تا بالاترین نت به ازای هر نت سه سیم دارند. نتهایی که بیش از یک سیم دارند باید به گونه ای کوک شوند که تمامی سیم های این نت یک فرکانس مشابه تولید نمایند.
به عنوان یک استاندارد، فرکانس در "لا"ی بالای "دو"ی میانی با فرکانس 440 تنظیم می گردد. به عبارت دیگر در این نت سیم 440 بار در ثانیه مرتعش میگردد و این نت به عنوان مرجع جهت کوک کردن تمامی نتها عمل مینماید.
هر چند وقت یکبار پیانو احتیاج به کوک کردن دارد؟
بصورت کلی تمام پیانوهای آکوستیک احتیاج به کوک دارند. زیرا که تغییرات آب و هوایی باعث انبساط و انقباض سیم ها، صفحه چدن و سایر قطعات تشکیل دهنده ساز می شود. بیشتر تولید کنندگان پیانو توصیه می کنند پیانو دو الی چهار بار در سال کوک شود.
در نظر داشته باشید چنانچه پیانو نو خریداری نموده اید، در سال اول به سبب عدم تطبیق اجزای ساز با محل سکونت شما و همچنین نو بودن سیم ها و اجزای دیگر پیانو، پیانو را باید در زمان های کوتاه تری کوک نمایید. در سالن های اجرا امکان دارد طبق یک برنامه مشخص پیانوها به صورت هفتگی کوک شوند. البته در بعضی موارد امکان دارد این زمان کوتاه تر هم باشد.
از کوک خارج شدن پیانوی شما به صورت عمده به چند عامل بستگی دارد:
1.کمپانی سازنده پیانو: معمولا پیانوهایی که از برندهای معروف و معتبر می باشند استانداردهای سختگیرانه تری نسبت به ساخت و کیفیت مواد تشکیل دهنده پیانوها دارند. بنابراین پیانوهای ساخت این شرکت ها احتیاج به کوک در دفعات کمتری خواهند داشت.
بر عکس پیانوهای ساخت شرکتهای غیر معتبر، گاهی از نظر نگهداری کوک پیانو فاجعه بار خواهند بود به طوری که با کوک کردن هر یک از سیم ها، سیم های دیگر از کوک خارج می شوند و یا حتی اینکه گوشی ها آنقدر شل هستند که نمی توان آنها را در جای دلخواه نگه داشت.
2. شرایط آب و هوایی: چنانچه محل استقرار پیانو در جایی است که نوسان دما و رطوبت در شب و روز در فصل های مختلف فاحش باشد امکان از کوک خارج شدن ساز شما بیشتر خواهد بود. برعکس در مناطقی که نوسان دما و رطوبت کمتری دارند، امکان از کوک خارج شدن پیانو کمتر خواهد بود.
3. مدت نواختن پیانو: هر چقدر با یک ساز در یک بازه زمانی بیشتر نواخته شود، امکان از کوک خارج شدن آن بیشتر خواهد بود.
4. حمل پیانو: حمل پیانو به خاطر تکان های وارده بر اجزای پیانو باعث از کوک خارج شدن ساز می شود. البته بستگی دارد که مقدار جابجایی پیانو چه میزان باشد. به عنوان مثال حمل پیانو از یک اتاق به اتاق دیگر اصولا نباید کوک پیانو را به هم بزند. اما چنانچه حمل بین شهری یا داخل شهر صورت پذیرد، به احتمال زیاد پیانو از کوک خارج میشود.
شاید تعجب کنید اما ممکن است با آنکه پیانوی شما در محیطی با شرایط آب و هوایی مناسب قرار گیرد و اصلا با آن ننوازید و یا خیلی کم با آن بنوازید، پیانو احتیاج به کوک پیدا کند. زیرا از کوک خارج بودن پیانو در زمان های طولانی باعث آسیب جدی به پیانو و باطل شدن احتمالی گارانتی آن خواهد شد.
بعضی از تولید کنندگان پیانو فناوری جدیدی به نام سیستم کنترل کوک ابداع نموده اند که تا حدودی می تواند زمان نگهداری کوک پیانو را افزایش دهد. اما به نظر می رسد چندان از نظر اقتصادی در ایران مطلوب نباشد. چرا که این سازها به سبب نصب این سیستم عموماً گرانتر از سازهای مشابه خود هستند و این اختلاف قیمت تقریباً به اندازه یکصد بار کوک پیانو (با قیمت آن در ایران) می باشد که به نظر نمی رسد از نظر اقتصادی منطقی باشد.